ત્રિકોણીય યુદ્ધમાં આદિવાસી મંત્ર

ભાજપ ગુજરાતમાં આદિવાસી મતો માટે ચૂંટણી લડી રહ્યું છે

ગુજરાતમાં 27 વર્ષ સુધી સત્તામાં રહ્યા બાદ પણ ભાજપે લોકોએ બનાવેલા વિરોધને
દૂર કરવાના કોઈ પ્રયાસો કર્યા નથી! તે વડાપ્રધાન મોદીનું ગૃહ રાજ્ય પણ હોવાથી
વિધાનસભા ચૂંટણીમાં જીત પ્રતિષ્ઠાભરી બની છે. આદિવાસી મંત્રનો જાપ ત્રિ-તરફી
યુદ્ધ જીતવા માટે કરવામાં આવે છે. આદિવાસી વિસ્તારોમાં પોતાની પકડ મજબૂત કરીને
ભાજપ ગુજરાત વિધાનસભાની સાથે સાથે આગામી લોકસભાની ચૂંટણીમાં પણ જીત મેળવવાની
રણનીતિ ઘડી રહી છે. આદિવાસી મહિલા દ્રૌપદી મુર્મુની રાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટણી
અને રાજસ્થાનમાં માનગઢ ધામને રાષ્ટ્રીય સ્મારક તરીકે ઘોષણા, જેને જલિયાવાલા
બાગ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ભાજપમાં ચિંતા છે કે કોંગ્રેસનો ગઢ ગણાતી આ
બેઠકોને AAP પણ પ્રભાવિત કરી શકે છે.

AAP આદિવાસી બેઠકો પર જોરદાર પ્રચાર કરી રહી છે. કોંગ્રેસ શરૂઆતથી જ તેની
બાજુમાં હોવા છતાં ત્રિકોણીય હરીફાઈમાં શું થશે તેવી શંકા સાથે ભારતીય ટ્રાઇબલ
પાર્ટી સાથે જોડાણ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આદિવાસીઓ મક્કમ છે કે ભાજપના 27
વર્ષના શાસનમાં તેમના જીવનમાં કંઈ બદલાયું નથી. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં ભાજપે આદિવાસી
વિસ્તારોમાં પ્રચારને તેજ બનાવ્યો છે. નરેન્દ્ર મોદીએ તેમના ચૂંટણી પ્રચારની
શરૂઆત આદિવાસી વિસ્તાર વલસાડથી ‘મી દિવેનુ કાવા’ કહીને કરી હતી. ભાજપનું
લક્ષ્ય 27 STમાંથી ઓછામાં ઓછી 20 બેઠકો જીતવાનું છે. તે આદિવાસીઓ માટે રૂ. 15
હજાર કરોડનું વિકાસ પેકેજ લાવી ચૂક્યું છે. આ અભિયાનમાં આદિવાસીઓ માટે
નોકરીઓનું સર્જન અને તે વિસ્તારોમાં વિકાસનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

આદિવાસી વિસ્તારોમાં સ્વ-શાસન અને જમીન માલિકીના અધિકારો માટે સંસદ દ્વારા
1996 માં પસાર કરાયેલ પંચાયત અધિનિયમ (પેસા) ની જોગવાઈઓનો અમલ ન કરવો એ
વિપક્ષના ઝુંબેશના સૂત્રો બની ગયા છે. “આદિવાસીઓ પેસા વગેરેથી થોડા અસંતુષ્ટ
છે. પરંતુ તે બહુ ઓછું છે. 20 વર્ષમાં તેમના જીવનમાં ઘણો બદલાવ આવ્યો છે.
વિકાસ જોવા મળે છે. તેથી જ આ વખતે આદિવાસીઓ અમારી પડખે હશે,” ભરૂચ ભાજપના
સાંસદ મનસુખ વસાવાએ શાંતિથી કહ્યું. જ્યારે ભાજપ અને AAP ગુજરાતમાં પ્રચાર કરી
રહ્યા છે, ત્યારે કોંગ્રેસમાંથી ગાંધી પરિવારના સભ્યોએ રાજ્ય તરફ જોયું પણ નથી
તે હકીકત પાર્ટીમાં અસંતોષને વેગ આપી રહી છે. આપણે રાહ જોવી પડશે અને જોવું
પડશે કે શું આદિવાસીઓ આ ત્રિ-કોણીય હરીફાઈમાં આશા રાખતા હોવાથી તેઓ ભાજપ સાથે
ઊભા રહેશે કે કેમ.

A ફોર આદિવાસી: વડાપ્રધાન મોદીએ ગુજરાતમાં ચૂંટણી ભર્યા તેના કરતાં તેમના માટે
“A for Adivasi” વધુ મહત્વનું છે. ગુજરાતની 15% વસ્તી આદિવાસીઓ છે. એટલે કે
લગભગ 80 લાખથી એક કરોડ લોકોની આદિવાસી વસ્તી છે. દેશની આદિવાસી વસ્તીના 8.1%
ગુજરાતમાં છે. તેમની વસ્તી રાજ્યના 14 જિલ્લાઓ અને 53 તાલુકાઓમાં ફેલાયેલી છે.
ઉત્તરમાં અંબાજીથી દક્ષિણમાં ઉમ્બરગાંવ સુધી આદિવાસી પ્રભુત્વ ધરાવતા વિસ્તારો
છે. જો કે કુલ 12 જાતિઓ છે, તેમાંથી અડધા ભીલ જાતિના છે. અને આદિવાસીઓનો વ્યાપ
ડાંગ જિલ્લામાં વધુ છે.

બાળકો ક્યાં ગયા? : રાજ્યમાં 182 વિધાનસભા બેઠકોમાંથી 27 ST અનામત બેઠકો છે.
48 વિધાનસભા બેઠકોમાં આદિવાસી મતો સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. ભાજપ બે દાયકાથી
સત્તામાં હોવા છતાં એસટીની મોટી વસ્તી ધરાવતી બેઠકોમાં કોંગ્રેસની સ્થિતિ
અકબંધ રહી છે. કોંગ્રેસે છેલ્લી ત્રણ ચૂંટણીમાં એસટી અનામત બેઠકો પર ભાજપ
કરતાં વધુ સારા પરિણામો હાંસલ કર્યા છે. 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, કોંગ્રેસે
17 ST અનામત બેઠકો જીતી હતી, ભાજપે આઠ બેઠકો જીતી હતી અને ભારતીય ટ્રાઇબલ
પાર્ટી (BTP) એ બે બેઠકો જીતી હતી. પરંતુ કોંગ્રેસ વતી જીતેલા પાંચ ધારાસભ્યો
બાદમાં ભાજપમાં જોડાયા હતા. અગાઉ 2012ની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે 16 બેઠકો, ભાજપને
10 અને જનતા દળ (યુ)ને એક બેઠક મળી હતી.

આદિવાસી સમસ્યાઓ: ગુજરાતના આદિવાસી વિસ્તારોમાં કુપોષણ હજુ પણ મોટી સમસ્યા છે.
સાક્ષરતા ઘણી ઓછી છે. પહાડોમાં ઉગાડવામાં આવતા પાકની આવક તેમના માટે પૂરતી
નથી. વેસારી દલાલોના કારનામાથી કંટાળી ગયા છે. અભ્યાસો દર્શાવે છે કે રાજ્યમાં
30% આદિવાસીઓ દર વર્ષે રોજગારીની તકો માટે અસ્થાયી રૂપે સ્થળાંતર કરે છે.
શિક્ષણ, બેરોજગારી, આરોગ્ય, જાતિ પ્રમાણપત્ર અને પંચાયત અધિનિયમની જોગવાઈઓનો
અમલ જેવા મુદ્દાઓ હજુ પણ ચૂંટણીના એજન્ડામાં છે.